Święto Edukacji Narodowej

Dnia 14 października obchodzimy Święto Edukacji Narodowej w rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej w 1773 r. Jej zadaniem było podjęcie reformy szkolnictwa w Rzeczpospolitej. Przywódcy polityczni uznali, że reforma oświaty jest jedynym sposobem modernizacji państwa w ówczesnej sytuacji politycznej – zatrzymanie reform królewskich, klęska konfederacji barskiej oraz I rozbiór Rzeczpospolitej.

Początkowo była to komisja sejmowa złożona z czterech posłów i czterech senatorów, ale z czasem udział w jej pracach brało coraz więcej fachowców, m.in.: biskup (później prymas) Michał Poniatowski – jako przewodniczący, Adam Kazimierz Czartoryski, Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki.

W 1775 r. z inicjatywy Komisji powołane zostało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które podjęło pracę nad opracowaniem nowych podręczników szkolnych. W sumie wydano 29 podręczników do różnych przedmiotów.

Wysłani przez Komisję inspektorzy szkolni dokonali reformy dwóch istniejących wówczas uniwersytetów i prawie wszystkich szkół średnich.

Jak podkreśla Marek Markiewicz w „Historii Polski 1492-1795”: „Komisja Edukacji Narodowej nie była wprawdzie pierwszym w Europie świeckim ministerstwem oświaty, ale jej działalność i rozmach przeprowadzonych reform nie miały sobie równych na kontynencie. Z jej wzorów czerpały zarówno Prusy, jak i Rosja”.

Na podstawie: M.Markiewicz, Historia Polski 1492-1795, Kraków 2002, s. 198-199.