75 rocznica Powstania Polskiego Państwa Podziemnego

27 września 1939 r. w okupowanej Warszawie gen. Michał Tokarzewski – Karaszewicz utworzył wraz z grupą oficerów Wojska Polskiego Służbę Zwycięstwu Polski. Na terenie całego kraju powstawały także inne organizacje konspiracyjne, które zamierzały kontynuować walkę z obydwoma okupantami. Pod nazwą Szare Szeregi podziemną działalność rozpoczęło harcerstwo.

Budowa struktur podziemnych najsprawniej przebiegała w Generalnym Gubernatorstwie, mimo że brakowało pieniędzy, środków technicznych i doświadczenia.

4 grudnia 1939 r. gen. Sikorski powołał w Paryżu Związek Walki Zbrojnej. Dowódcą na terenach okupowanych został gen. Stefan Rowecki „Grot”, a po jego aresztowaniu gen. Tadeusz Komorowski „Bór”. Podlegała mu Komenda Główna, podzielona na oddziały (m.in.: wywiadu, łączności, Biuro Informacji i Propagandy, Komenda Dywersji). Komenda Dywersji – Kedyw prowadziła bieżącą walkę z Niemcami. Na czele tego oddziału stanął płk August Emil Fieldorf „Nil”.

14 lutego 1942 r. ZWZ przekształcono w Armię Krajową, której podporządkowało się wiele mniejszych grup i organizacji podziemnych. Wiosną 1944 r. AK liczyła ok. 360 tys. zaprzysiężonych żołnierzy. Przez cały okres wojny przez szeregi ZWZ-AK przeszło ok. 450 tys. ludzi. Do chwili wybuchu powstania około 62 tys. żołnierzy tego podziemnego wojska poniosło śmierć.

Ostatnim dowódcą AK był gen. Leopold Okulicki „Nidźwiadek”, który 19 stycznia 1945 r. podjął decyzję o rozwiązaniu organizacji. Według niego był to jedyny sposób, aby uratować żołnierzy podziemia przez represjami sowieckimi.  Sam zmarł w radzieckim więzieniu, w 1946 r.

Na podstawie: A.Dziurok, M.Gałęzowski, Ł.Kamiński, F.Musiał, Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s.140-149, 198.